معماری مناره (فایل ورد: 301 صفحه)

یکی از مهم‌ترین عناصر معماری که جایگاه مهم و ویژه‌ای در فرهنگ معماری و آداب و سنن اجتماعی دارد. میل و مناره است. (در زبان محاوره مناره به ضم میم یا کسرمیم خوانده می‌شود) که متأسفانه با توجه به اقتضای منزلت اجتماعی-مذهبی کمتر موردبحث و بررسی مورخان و باستان شناسان قرارگرفته است. تحقیق حاضر، پژوهشی جامع است در تاریخچه و سیرتکامل، نشانه شناسی، ساخت و اجزاء، و نمونه های مناره در داخل و خارج ایران. فهرست کامل موضوعات مطرح شده در این پژوهش به شرح زیر می باشد:

فصل 1: مقدمه و کلیات   1

1-1- مقدمه  1

1-1-1- وجه تسمیة منار و مناره: 2

1-1-2- آشنایی با مناره 4

1-1-3- تاریخچه مناره 5

1-1-4- شکل مناره‌های نخستین   6

1-1-5- مفهوم نمادین مناره 7

1-2- معانی لغوی و موارد استعمال مناره 7

1-2-1- تعریف لغوی مناره 8

1-2-2- لغت نامه دهخدا 9

1-2-3- مَنَارَة در فرهنگ لغت المعانی   11

1-2-4- منار در کلمات فارسی   12

1-3- موارد استعمال مناره در نهج البلاغه و احادیث    15

1-3-1- تاریخ الحاق مناره به مسجد  17

1-3-2- مسلمین مناره را از چه قومی اقتباس نموده‌اند؟  19

1-3-3- آیا ساختن مناره برای مسجد ممنوع است؟  21

1-3-4- علل الحاق مناره به مسجد  22

1-3-5- دو مناره نماد، دو وسیله هدایت    23

1-4- مناره گلدسته یا مئذنه  27

1-5- مبنای پیدایش مناره از دیدگاه رسول  27

1-6- آشنایی با مناره یا میل در معماری اسلامی   37

1-6-1- تحول مناره‌ها در دوران مختلف در ایران  39

1-6-2- انواع مناره‌ها 40

فصل 2: مطالعات و مباحث پیرامون مناره 42

2-1- مناره و کارکردهای آن در تاریخ اسلام  42

2-2- چگونگی و تعداد مناره در اسلام  45

2-3- فلسفه‌ی وجودی گنبد و گلدسته در مساجد  50

2-4- چرا گلدسته های مساجد سنی ها یکی است ولی مساجد شیعه دو تا؟  59

2-5- ارزیابی تأثیرات اجتماعی مرمت و بازسازی گلدسته‌های مساجد  60

2-5-1- کارکرد گلدسته‌های مساجد در جوامع اسلامی   63

2-5-2- انواع تأثیرات و پیامدهای احتمالی مرمت و بازسازی   67

2-5-3- ممنوعیت ساخت مناره‌ها در سوئیس    73

فصل 3: سیر تکاملی و تاریخچه‌ی مناره‌ها 74

3-1- سیر تکاملی مناره در معماری ایرانی   74

3-1-1- سیر تکاملی مناره 75

3-2- عملکرد مناره در معماری ایرانی–اسلامی   77

3-3- منار و مناره در قبل از اسلام: 78

3-3-1- پیشینه مناره در قبل از اسلام  79

3-3-2- مناره‌ها در تاریخ پیش از اسلام در ایران  81

3-4- منار و مناره در قرون اولیه اسلامی: 82

3-4-1- انواع قرارگیری مناره در ارتباط با مسجد و بررسی مناره‌ها 83

3-4-2- مناره‌های تزیینی مساجد ایران  84

3-4-3- تحول مناره در صدر اسلام  89

3-4-4- مناره در قرون میانی اسلام  90

3-4-5- مناره‌های ایران در تاریخ پس از اسلام تا دوره قاجاریه  92

3-4-6- منار ومناره درقبل از اسلام: 97

3-4-7- مناره درقرون اولیة اسلامی: 100

3-4-8- تحول مناره درایران دورة اسلامی: 102

3-5- تاریخچه مناره 104

3-5-1- بستر مناره‌های نخستین یا برج   104

3-5-2- سابقه منار قبل از اسلام  108

3-5-3- سابقه منار بعد از اسلام  109

فصل 4: نشانه‌شناسی و بررسی هنر در مناره 113

4-1- نشانه شناسی در معماری   113

4-1-1- منار، پیشینه و روند رشد  114

4-2- نشانه شناسی نماد اسلام (ماه و ستاره) 115

4-2-1- نشانه شناسی نقش ماه در دوره ساسانی   121

4-2-2- سمبل‌های تاج ساسانی   122

4-2-3- نماد ماه بر روی مناره 122

4-3- مناره سمبلی از قدرت و وفاداری   123

4-4- تفاوت گلدسته مساجد شیعه و سنی: 128

4-5- نماد هلال در گلدسته: 129

4-6- منار و مناره تزئینی در آثار تاریخی اسلامی ایران  131

4-6-1- مناره‌های تزیینی اسلامی ایران: 134

4-7- تزیینات   140

4-7-1- تزئینات آجری: 141

4-7-2- کاشی کاری: 143

4-7-3- معقلی: 144

4-7-4- مقرنس کاری: 144

4-7-5- کتیبه: 144

4-7-6- خط کوفی: 145

4-7-7- کتیبه کوفی معقد (گره دار): 145

4-7-8- کتیبه‌های خط تدویری: 146

4-8- سیر تحول مناره در دوره‌های مختلف تاریخی   147

4-8-1- مناره در دوره سلجوقی   147

4-9- شکل‌شناسی و فرم مناره‌های ایران تا دوره‌ی سلجوقی   154

4-9-1- مناره در دوره ایلخانی و تیموری   172

4-9-2- مناره در دوره صفوی و قاجاریه  175

4-9-3- مناره در دوران نوین   178

فصل 5: آشنایی با اجزاء مناره، روش اجرا و ساخت آن  179

5-1- کاربرد مناره 179

5-1-1- میل راهنما: 180

5-1-2- اذان گویی و خبررسانی: 181

5-1-3- اجزاء مناره 181

5-1-4- ساختمان مناره: 182

5-2- انواع شکلی مناره 185

5-2-1- مناره‌های منشوری   185

5-2-2- مناره‌های مخروطی   185

5-2-3- مصالح ساخت منار  186

5-3- پیدایش مناره (گلدسته) در اسلام: 186

5-3-1- وجه تسمیه مناره: 187

5-3-2- تاریخ بنای مناره: 188

5-4- طرز ساختمان و موقعیت مؤذنه: 191

5-4-1- مصالح و لوازمی که در ساختمان مناره بکار می‌رود: 193

5-4-2- مناره در چه نقطه‌ای ساخته می‌شود؟  193

5-4-3- شکل مناره‌ها 194

5-4-4- طرز زینت مؤذنه ها 195

5-5- بررسی تکنیک ساخت مناره‌های آجری   195

5-5-1- پیشینه پژوهشی   196

5-6- هندسه نظری و عملی   197

5-7- اجزای معماری مناره 199

5-7-1- پی   199

5-7-2- پایه یا سکو  200

5-7-3- ساقه یا بدنه  200

5-7-4- دکل   201

5-7-5- پلکان  201

5-7-6- نورگیرها 201

5-7-7- تاج   202

5-8- تکنیک ساخت مناره 202

5-8-1- ساخت پی   202

5-8-2- ساخت ساقه مناره 203

5-8-3- ساختن دکل   204

5-8-4- ساخت پله  204

5-8-5- اتصال دکل، پله وبدنه  205

5-9- روش قالب لغزان در احداث مناره 205

5-9-1- اجزای اصلی سیستم قالب لغزان  206

5-9-2- کاربرد قالب لغزان در پروژه‌ی برج مخابراتی تهران  206

5-9-3- کاربرد قالب لغزان در احداث گلدسته‌های اصلی مصلای بزرگ تهران  207

5-10- بررسی اثرنیروی زلزله بر مناره‌های بتنی   207

5-10-1- نحوه تحلیل مدل مناره 209

5-10-2- نتیجه گیری   209

فصل 6: بررسی مناره‌های ساخته‌شده 211

6-1- پهنه بندی جغرافیایی   211

6-2- آندلس    212

6-2-1- منار گرانادا (آندلس) 213

6-2-2- برج خیرالدا، سویا 215

6-3- غرب آفریقا 217

6-3-1- منار مسجد جامع کتبیه، مراکش    218

6-3-2- منار مسجد جامع قیروان، تونس    221

6-3-3- منار مسجد جامع تستور، تونس    224

6-4- مرکز آفریقا 225

6-4-1- منار مسجد جامع جینیه، مالی   226

6-4-2- منار بومیان آفریقای مرکزی   229

6-5- شمال آفریقا 229

6-5-1- منار مسجد الازهر، منار قایتبای، قاهره 230

6-5-2- منار مسجد ابن طولون  232

6-5-3- منار مدرسه سلطان الناصر محمد  233

6-6- شبه جزیره عربستان  234

6-6-1- منار مسجد النبی   234

6-6-2- منار مسجد قبا 236

6-6-3- منار محضار، تریم، یمن   237

6-6-4- منار مسجد شیخ زاید  238

6-7- عراق و شامات   239

6-7-1- منار سامرا 240

6-7-2- منار مسجد جامع حلب    242

6-7-3- منار مسجد امویان، دمشق، سوریه  243

6-8- آناتولی و اروپای شرقی   245

6-8-1- مناره‌های مسجد ایاصوفیه، استانبول  245

6-8-2- منار سندزک در صربستان  247

6-8-3- منار یولی، ترکیه  248

6-9- آسیای میانه  250

6-9-1- منار تیمور لنگ، کهنه گرگانج، ترکمنستان  250

6-9-2- منار مسجد کالیان  252

6-9-3- منار قلعه ایچان، خجند ازبکستان  254

6-9-4- منار مسجد جامع پاولودار، قزاقستان  256

6-10- شرق آسیا 258

6-10-1- مناره در شهر لینژی   259

6-10-2- مناره مسجد هویشنگ    260

6-10-3- منار مسجد قاراکول  260

6-10-4- مناره کاشغر  261

6-11- شبه قاره هند  262

6-11-1- منار جام، افغانستان  262

6-11-2- منار قطب در مسجد قوه الاسلام، دهلی   263

6-11-3- منار مسجد عصفی   265

6-12- جنوب شرقی آسیا 266

6-12-1- منار مسجد ملی کوالالامپور  267

6-12-2- منار مسجد استقلال، اندونزی   268

6-12-3- منار مسجد رایا باندونگ    269

6-12-4- منار مسجد سلطان صلاح الدین عبدالعزیز مسجد شاه 270

6-13- مقایسه و تحلیل نمونه  272

6-14- مناره خسروگرد  272

6-14-1- بررسی دلایل ساخت تک مناره‌های عصر سلجوقی با محوریت مناره خسروجرد سبزوار  274

6-14-2- تاریخچه ساخت مناره‌ها: 274

6-14-3- تاریخ ساخت بعضی ازمناره ها در ایران در دوران سلجوقی   276

6-14-4- توضیحات کلی و معرفی منار خسروجرد  277

6-14-5- نتیجه گیری   284

منابع  285